Het onderzoeksteam
Dit project werd ontwikkeld in co-creatie tussen jongeren en leerkrachten samen met een team van onderzoekers.
Over Project Sleep
Ontwikkeling van de slaapinterventie
Ontstaan van de interventie
Tussen 2018 en 2020 ontwikkelden we samen met jongeren een slaapinterventie op drie secundaire scholen (ASO-TSO en TSO-BSO). Op elke school werd een actiegroep gevormd van maximaal 12 leerlingen (13–15 jaar) en een onderzoeker. Samen werkten ze stap voor stap aan het programma, op een participatieve en creatieve manier. De groep kwam wekelijks samen tijdens de middagpauze — met ruimte voor plezier én serieuze samenwerking.
Via 23 tot 34 sessies per school ontstonden drie gelijkaardige interventies, elk met hun eigen unieke toets. Ideeën en inzichten werden gedeeld tussen de scholen. We combineerden twee methodes: Participatief Actieonderzoek — waarbij jongeren actief meebeslissen — en het Intervention Mapping-protocol, een gestructureerde aanpak in zes stappen:
- Behoefteanalyse: jongeren deden zelf onderzoek bij medeleerlingen, ouders en leerkrachten via interviews, enquêtes en data-analyse.
- Doelen bepalen.
- Werkwijzen kiezen en vertalen naar praktijk.
- Ontwerp van het programma: brainstormen, ontwikkelen, feedback verwerken.
- Implementatieplan opstellen: wie brengt dit tot bij de leerlingen en hoe?
- Evaluatieplan ontwikkelen: met input van de jongeren.
Ook ouders werden betrokken: een aparte werkgroep van zeven ouders werkte tijdens drie sessies de oudercomponent van de interventie uit, opnieuw via dezelfde zes stappen.
Uitvoering en onderzoek
In 2019 werd de interventie uitgerold in de eerste twee scholen, beide een combinatie van ASO en TSO, telkens in de tweede graad. In 2020 volgde een derde school, een combinatie van TSO en BSO, waar de interventie werd toegepast in zowel de eerste als de tweede graad. Jongeren kozen zelf de naam en het logo van het project — misschien herken je ze wel, ze werden deels hergebruikt.
 |  |  |
De interventie werd grondig onderzocht:
- Effectevaluatie: via vragenlijsten en fitbits werden slaapduur, -kwaliteit, -hygiëne en schermtijd gemeten — voor, na en zes maanden na de interventie. De resultaten? Positieve effecten op slaapduur, slaperigheid, kennis en schermgebruik.
- Procesevaluatie: leerkrachten, ouders, directie en leerlingen vonden het een fijn en zinvol project.
Leerkracht“Het project leefde echt op school – je merkte het in de klas en in de gangen.”
Adaptatie voor bredere inzet
Uittesten in een nieuwe schoolcontext
Om te testen of de interventie ook in een andere school overeind bleef, werd het project in 2022 aangepast en uitgetest in de eerste graad B-stroom van een vierde school. Daarvoor werd opnieuw gewerkt met een actiegroep met leerlingen (11–13 jaar) en een aparte leerkrachtenactiegroep, die het materiaal afstemden op hun schoolcontext.
De interventie werd positief onthaald en de effecten bleven zichtbaar. Tegelijk gaf dit waardevolle feedback om de materialen nog beter af te stemmen op de noden van leerkrachten. Dit toont aan dat het project inzetbaar is bij verschillende leeftijden en onderwijsstromen, wat de bredere toepasbaarheid versterkt.
Op weg naar een brede uitrol
Momenteel zitten we in een testfase waarin de website en materialen worden uitgetest in de eerste graad B-stroom. Dit proces wordt nog één laatste keer geëvalueerd. Op basis van de leerpunten zullen de website en materialen finaal aangepast worden. Daarna dragen we het project over aan een partnerinstelling, die instaat voor een brede uitrol in heel Vlaanderen.
Credits
Project Sleep werd ontwikkeld aan de Universiteit Gent, door de Unit Gezondheidsbevordering, Vakgroep Volksgezondheid en Eerstelijnszorg, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen.
Het project kreeg steun van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) (grant number G089723N) en van Health CASCADE, een Marie Skłodowska-Curie Innovative Training Network gefinancierd door het EU Horizon 2020-programma (grant agreement n° 956501).
 |  |
 |  |
De interventie
De wetenschappelijk onderbouwde interventie loopt over 9 weken en is opgebouwd rond 5 thema’s, van het belang van slaap tot schermgebruik, beweging en voeding.
Verdiepende info
Meer lezen over slaap en het onderzoek achter Project Sleep? Er werden al meerdere wetenschappelijke artikels gepubliceerd over het onderzoek achter Project Sleep.